سلامت و درآمد در ایران: مروری بر مطالعات چاپ شده به زبان فارسی در سال های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۶

مقدمه: در سال های اخیر، ارتباط میان عوامل اجتماعی و وضعیت سلامت افراد به طور روزافزونی مورد توجه محققان و دست اندرکاران سلامت قرار گرفته است. هدف این مطالعه، جمع بندی از نتایج مطالعاتی در کشور است که در دوره زمانی 1386 -1379 رابطه میان درآمد و سلامت افراد و خانوارها و ساز و کارهای این رابطه را نشان داده اند.   روش کـار: مطالعه از نوع تحقیقات توصیفی با مرور اسناد و منابع کتابخانه ای بود. به منظور جمع آوری داده ها، چهار بانک اطلاعات الکترونیکی ایرانی و کتابخانه های دانشگاه های مرتبط، با کلیدواژه های مربوط به درآمد جستجو گردید. مطالعات جمع آوری شده بر اساس معیارهای ورود، شامل مطالعات کمی مربوط به جمعیت ساکن ایران در دوره زمانی 1379 تا 1386 که دارای اطلاعات وضعیت درآمد در میان گروه های بیمار و سالم و/ یا داده های ارتباط بین درآمد و وضعیت سلامت و بیماری بودند ارزیابی گردیدند. داده های مرتبط بر اساس شاخص های مندرج در وارسی نامه، استخراج و طبقه بندی و توصیف و تحلیل شد.   یافته ها: در این مطالعه، 47 سند پژوهشی در خصوص وضعیت اقتصادی و سلامت جسمی و روانی جمع آوری شد. بیشتر مطالعات (5/76%) رابطه معناداری میان وضعیت سلامتی با شاخص وضعیت اقتصادی یافته اند و 5/6% مطالعات وجود رابطه معنادار را رد کرده اند. با این حال در درصدی از مطالعات (17%)، رابطه برخی از شاخص های سلامت با درآمد تأیید و برخی رد شده اند. در حدود 40% مطالعاتی که رابطه معنادار میان درآمد و سلامت را گزارش کرده اند نشان داده اند که وضعیت سلامتی در گروه های دارای وضعیت اقتصادی ضعیف تر، بدتر بوده است و سایرین جهت رابطه را نشان نداده اند.   نتیجه گیری: اغلب مطالعات، رابطه درآمد و وضعیت سلامتی افراد را تأیید کرده اند؛ اما نمی توان از آن الزاماً استنباط رابطه علت و معلولی داشت. به نظر می رسد که ساز وکارهای تأثیر وضعیت اقتصادی بر سلامت و بالعکس به طور مستقل، مورد نظر پژوهشگران نبوده است. انجام مرورهای نظام مند به منظور دستیابی به مطالعات بیشتر و انجام مطالعات با متدولوژی مناسب در این حوزه پیشنهاد می گردد.